Meest gestelde vragen

1. Wat is het verschil tussen gevoelens en emoties?
2. Zijn er universele (basis) emoties?
3. Wat is de functie van gevoelens en emoties?
4. Gevoelens en emoties: Wegwijzers, behoeften en grenzen.
5. Wat zeggen je gevoelens over je persoonlijke ontwikkeling?
6. Waarom zou je gevoelens uiten en delen?
7. Is het delen van gevoelens makkelijk te leren?

Verschil gevoelens en emoties

Een emotie is een innerlijke beleving of gemoedsbeweging als blijheid, bang, boosheid, bedroefd dat door een bepaalde situatie wordt opgeroepen of spontaan kan optreden. Emoties zijn subjectieve belevingen en gaan samen met lichamelijke reacties en gezichtsuitdrukkingen en gedrag.

Ik vind het makkelijk om e-motie te zien als energie in motie. Een emotie zet je in beweging. Als je er niets mee doet, dan zet je die energie vast. Dit blokkeert je emotioneel, mentaal en uiteindelijk ook fysiek.  

In biologische zin is een emotie een reactie van de hersenen op een prikkel waar onze emoties bij betrokken zijn (affectie) . Dit komt zowel bij mensen als dieren vrijwel automatisch tot uiting in een bepaald patroon van gedrag zoals vluchten of toenadering en fysiologische, lichamelijke reacties. 

Gevoel kan dan gezien worden als een speciale uiting of vorm van emoties die typisch is voor mensen, namelijk de bewuste beleving, of mentale reflectie van een emotie. We gebruiken in de praktijk gevoel ook voor het weten dat voortkomt uit onze intuïtie. 

Universele basisemoties

Er worden vaak 6 universele basisemoties erkent. Dit zijn aangeboren, universele emoties, die over de hele wereld hetzelfde zijn. Bij universele basisemoties zijn de gezichtsuitdrukkingen wereldwijd hetzelfde bij mensen die deze emoties beleven. Dit zijn 6 basis emoties en gevoelens die eraan verbonden zijn:

• Vreugde (gelukkig, opgelucht, plezier, tevreden, vervoerd, verrukt, trots, extase, euforisch, genot, enthousiast) 
• Verdriet (zwaarmoedig, zelfmedelijden, bedroefd, wanhopig, eenzaam, depressief, rouwend, smart, zwaarmoedigheid, melancholisch, ongelukkig, ellendig, weemoedig, vernederd)
• Angst (rusteloos, fobisch, paniekerig, schrik, zenuwachtig, ongerust, bezorgd, nerveus, zorgen makend, wantrouwend, hysterisch)
• Boosheid (verbolgen, ergeren, verbitterd, wrok, geïrriteerd, vijandig, furieus, verontwaardigd, bitterheid, agitatie, woede)
• Verbazing/verrassing (gechoqueerd, verbijsterd, verwonderd, overrompeld, ontstelt)
• Afschuw/walging (minachtend, aversie, weerzin, ontzet)

Sommigen spreken niet van 6, maar van 8 basisemoties. In dat geval wordt bovenstaande opsomming aangevuld met schaamte en liefde.

Ik gebruik graag een indeling met vier basisemoties, de 4 b's. Voor mij zijn ze een uitstekende ingang om te herkennen wat er speelt en te pauzeren (uit automatismen te stappen). Ze vormen een makkelijke kapstok om na te voelen wat er speelt aan gevoelens, behoeften en genegeerde grenzen. De 4:

• Blij
• Bedroefd
• Bang
• Boos

Gevoelens en emoties: Wegwijzers, behoeften en grenzen. 

Gevoelens en emoties wijzen je de weg in je leven en brengen je bij jouw behoeften, verlangens maar ook bij je grenzen. Vaak vinden we gevoelens en emoties lastig. In onze samenleving hebben we de mentaliteit van ‘aanpakken’ en ‘niet zeuren maar poetsen’. Gevoelens zijn niet concreet en ervaren we ook daarom soms als lastig, moeilijk en ingewikkeld. 

De functie van gevoelens

Gevoelens hebben een functie. Zoals de maag, de lever en de nieren een functie hebben in ons lichaam, zo belangrijk zijn gevoelens in jouw leven. Je kunt niet zonder. Gevoelens wijzen je in veel opzichten de weg en zijn een afspiegeling van je werkelijke behoeften. 

Hoe het werkt

De relatie tussen behoeften en gevoelens, een voorbeeld. Het gevoel van ‘dorst’ geeft aan dat je behoefte hebt aan drinken. Het wegdrukken van dit gevoel is het overschrijden van je eigen grenzen. Door zo stil te staan bij je gevoelens kun je dus iets leren over je behoeften en over je grenzen.

Nog een paar voorbeelden:

• Voel je irritatie (basisemotie boos)? Dat geeft aan dat er iemand over uw grenzen heen gaat of dat jezelf je eigen grenzen overschrijd.
• Voel je je afgewezen (basisemotie bedroefd)? Dan wordt er ingebroken op je behoefte aan waardering en erkenning. 

Gevoelens en Persoonlijke ontwikkeling

Een ontwikkeld mens durft en kan(!) zijn/haar gevoelens onderkennen. Kan vervolgens zijn/haar gevoelens interpreteren en er constructief mee naar buiten treden. We noemen dat ook wel je EQ. Wie durft en kan luisteren naar eigen gevoelens, ze durft te bespreken heeft behoorlijke stappen gemaakt qua ontwikkeling en heeft belangrijk gereedschap om dit leven te navigeren. 

Gevoelens uiten en delen

Gevoelens uiten of delen is belangrijk. Het helpt je om dit leven te navigeren. Het delen helpt je ook om te ontdekken wat er bij anderen gebeurt. Dit kan je eigen gevoelens in perspectief plaatsen en geeft de bijbehorende e-moties de kans om gezien en doorleeft te worden. Vaak herkennen we niet verwerkte e-moties aan uitbarstingen van gevoelens die niet passend zijn bij de feitelijk situatie. Je over reageert en er komt veel lading mee die niks met het nu te maken heeft. We zien in onze samenleving een stijgend aantal burnout-gevallen, allerlei stress vormen en mensen die vastlopen omdat ze geen plaats en tijd hebben voor hun gevoelens. 

Gevoelens ervaren en delen heeft nog meer voordelen:

• Ervaren van persoonlijke behoeften en waarden: Door je gevoelens te observeren leer je om je persoonlijke behoeften en waarden te zien. 
• Grenzen: Grenzen stellen lukt alleen wanneer je weet waar je grenzen liggen. Wanneer je gevoelens weg stopt, zul je jouw grens ook niet leren kennen. Zonder je grens te kennen kun je hem niet benoemen en respecteren. Raak je uit balans. 
• Jezelf zien en laten zien! Authentiek leven is jezelf zien en laten zien in optima forma. Het begint bij jezelf zien. Als jij niet erkent wat je beweegt en daar vorm aan kunt geven, hoe kunnen anderen daar dan op aan sluiten? Hoe kunnen anderen je zien, verbinding met je maken, met jouw unieke talenten en kwaliteiten? 

Gevoelens delen makkelijk te leren?

Is het delen van gevoelens altijd makkelijk. Nee ik denk van niet. Als het makkelijk was dan deed iedereen het spontaan wel.

Is het delen van gevoelens te leren? Ja, we kunnen veel en snel leren, soms ervaren we doorbraken die letterlijk ons leven kunnen veranderen. 

Waarom is het niet eenvoudig? Veel processen in ons vinden volautomatisch plaats en dat is maar goed ook. Probeer maar eens bewust je hand op te tillen en elke spier afzonderlijk precies genoeg aan te spannen. Dat is onmogelijk en dat geldt ook voor het verwerken van minsten 90% van de emotionele prikkels die we op een dag verwerken. 

We hebben onbewuste automatismen, programmaatjes gebouwd die het werk voor ons doen zonder bewuste aandacht. Ooit heb je ergens een antwoord gevonden om van een gevoelde emotie naar een gevoel te komen en die te vertalen in behoefte en grens en de doorvertaling of uitblijven van een zichtbare reactie. (ben je er nog bij?)

Deze 90% aan onbewuste programmaatjes zijn waanzinnig nuttig en effectief, meestal dan. ;-). Hoe vaak beweeg je niet je hand zonder na te denken?

Zonder dat we het zelf bewust zijn kunnen ze ons ook beperken in wat we zien, ervaren en dus de mogelijkheden die we als passend zien in een situatie. We zien en voelen niet wat er echt gebeurt omdat een van onze onbewuste automatismen, bijvoorbeeld boos zijn, ongepast vind en deze emotie “afvangt” nog voordat jij hem bewust kunt ervaren. Zo kan een situatie, bijvoorbeeld werk keuzes, die je wellicht wel anders zouden willen zien...moeilijk helder voor je te krijgen zijn. (Je weet immers niet wat je niet weet)

Dat is nou precies waar ik je bij help. Welke strategische keuzes wil je maken, heb je al je opties scherp en wat houdt je (onbewust) tegen. Je ervaart meer helderheid en een bevrijding. Simpel.